اسید سیاندریک و سیانورها دسته‌ای از نیتریلها هستند که از نظر شیمیایی جزء هیدروکربنهای ازت‌ دار با فرمول R- CN هستند که عامل CN آنها به شدت سمی است و موجب خفگی می‌شود.

فرآورده‌های سیانید در عکاسی، واکنش‌های آزمایشگاهی، صنعت، حشره ‌کش‌ها و جونده‌کش‌ها (HCN)، دم مارمولک و برخی از میوه‌های از قبیل بادام تلخ، دانه سیب، هسته هلو و آلو وجود دارد.

همچنین سیانور در قرص های اکس ایرانی هم یافت شده است!

میوه زردآلو بسیار مفید است اما افراط در خوردن آن می تواند منجر به مرگ شود. این میوه سرشار از ویتامین ب 17 است و پزشکان خوردن آن را برای معالجه بیماران سرطانی توصیه می کنند.

نکته قابل توجه اینکه:

چنانچه ترکیبات سیانور با مواد قندی ترکیب شود اثر این سم مهلک را خنثی می کند.

به همین دلیل بود که وقتی سیانور را در قهوه راسپوتین ریختند و به او دادند، سم در بدن او اثر نکرد و ... چون راسپوتین عادت داشت همیشه قهوه اش را همرا با شکر فراوان میل کند.

برای اطلاع بیشتر در این مورد مطالب زیر را مطالعه کنید:

سیانید ها با چند مکانیسم باعث هیپوکسی بافتی می شوند:

• مرکز تنفس را مهار و عمق تنفس را کم می‌کند.
• با سرکوب میوکارد، برون ده قلب را کاهش می‌دهد
• جدا شدن O2 را از هموگلوبین مشکل می‌کند.
• برخی از سیانیدها برای اتصال به آهن هموگلوبین با اکسیژن رقابت می‌کنند.
• با آهن سیتوکروم اکسیداز در میتوکندریها اتصال ایجاد کرده و تنفس سلول را مختل می‌کند

سیانوژن گازی است بی‌رنگ با بوی بادام تلخ که در جنگها استفاده می‌شود.

اسید سیاندریک مایعی است با بوی بادام تلخ و بیرنگ که به راحتی بخار می‌شود. سیانورها ترکیبات فلزی بنیان سیانید هستند و از همه خطرناکتر در بین آنها سیانور دو سدیم و سیانور دو پتاسیم (سیانور پتاس) که در مجاورت هوا یا در معده تحت اثر اسید کلریدریک باعث ایجاد اسید سیاندریک می‌شوند.

یک عدد بادام تلخ دارای یک میلی گرم اسید سیاندریک است. مقدار سمی اسید سیاندریک 01/0 گرم و مقدار کشنده آن 05/0 گرم است.

مسمومیت از راه تنفس شدیدتر بوده و علایم بالینی آن بستگی به راه تماس، مقدار مصرف و تاخیر در شروع درمان دارد.

تظاهرات اصلی مسمومیت با آن به شرح زیر است:

علائم زودرس: تظاهرات CNS شمال کنفوزیون، سردرد، اضطراب، تاکی‌کاردی یا برادی‌کاردی، هیپرپنه، هیپرتانسیون خفیف و تپش قلب است.

علائم دیررس: شمال علائم گوارشی نظیر تهوع و استفراغ، تاکی‌کاردی یا برادی کاردی، هیپوتانسیون، تشنج ژنرالیزه، کما، آپنه، گشادی مردمک (مدیاز)، عدم پاسخ یا پاسخ کند مردمک به نور، آریتمی، ایسکمی یا اسیستول، ادم ریوی است.

درمان آن هم مانند سایر مسمومیت‌ها استفاده از پادزهر اختصاصی است که شامل سه ‌داروی آمیل نیتریت، سدیم نیتریت و سدیم تیوسولفات است.

یکی از علائم برای تشخیص سریع مسمومیت با سیانور، بوی بد بادام تلخ است که از دهان مصدوم و یا هوای بازدمی او به مشام می‌رسد.

در برخی کشورها محکومین به اعدام را در اتاق گاز با سیانور می‌‌کشند. آنها را به صندلی در اتاق گاز می‌بندند و مامور اعدام از بیرون دسته‌ای را می‌کشد. به این ترتیب بسته‌ای حاوی سیانور پتاس به درون ظرفی محتوی جوهر لیمو که در زیر صندلی تعبیه شده است، می‌افتد و گاز سیانور حاصله، باعث مرگ سریع محکوم می‌شود.